Vicent Del Campo przeciwko Hiszpanii - wyrok ETPC z dnia 6 listopada 2018 r., skarga nr 25527/13. Więcej przydatnych materiałów znajdziesz w LEX: Wzór pozwu o zadośćuczynienie z tytułu mobbingu >. Przeciwdziałanie mobbingowi i procedura antymobbingowa >.
Prawo wniesienia skargi do Trybunału przysługuje każdej osobie, organizacji pozarządowej lub grupie jednostek, która uważa, że jej prawa gwarantowane przepisami Konwencji zostały naruszone przez Państwo Stronę Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Artykuł 35 Konwencji określa warunki, jakie muszą być spełnione przez skarżącego dla skutecznego wniesienia skargi. Należy też spełnić wymogi określone w Regulaminie Trybunału, a skarga powinna być złożona na formularzu pobranym ze strony Trybunału. Skargi należy kierować bezpośrednio na adres Kancelarii Europejskiego Trybunału Praw Człowieka: The Registrar European Court of Human Rights Council of Europe F–67075 STRASBOURG CEDEX Kancelaria Europejskiego Trybunału Praw Człowieka przygotowała specjalny zestaw dokumentów dla osób, które mają zamiar wnieść skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Od dnia 1 lutego 2022 r. termin złożenia skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wynosi 4 miesiące od daty podjęcia ostatecznej decyzji na poziomie krajowym. Oznacza to skrócenie terminu wniesienia skargi, gdyż wcześniej termin ten wynosił 6 miesięcy. Nowy czteromiesięczny termin ma zastosowanie do skarg, w których ostateczna decyzja krajowa została podjęta w dniu 1 lutego 2022 r. albo po tej dacie. Zmiana terminu nie ma zastosowania wstecz – termin 6 miesięcy nadal ma zastosowanie w przypadkach, gdy ostateczna decyzja na poziomie krajowym zapadła przed 1 lutego 2022 r. Niedotrzymanie terminu wniesienia skargi oznacza naruszenie wymogów dopuszczalności skargi w rozumieniu art. 35 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności i skutkuje odrzuceniem skargi przez Trybunał (więcej patrz tutaj). Materiały Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności wraz z Protokołami dodatkowymi (wersja od 1 sierpnia 2021 r.) Convention_POL Regulamin Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ang.) Regulamin Europejskiego Trybunału Praw Człowieka pol. (fragmenty) - stan na 1 lutego 2022 r. Regulamin_Trybunalu_(fragmenty)_pol Wytyczne dotyczące praktyki, wydane przez Prezesa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka pol. - stan na 1 lutego 2022 r. Wytyczne_dotyczace_praktyki_pol Praktyczny Przewodnik Europejskiego Trybunału Praw Człowieka ws. kryteriów dopuszczalności skarg z 2014 r. Admissibility_guide_POL Informacje Kancelarii Europejskiego Trybunału Praw Człowieka nt. zasad składania skarg - w języku polskim
Co istotne, skarga na adwokata do O.R.A musi zostać zaadresowana do tej okręgowej rady adwokackiej, do której należy dany adwokat. Warto pamiętać również, że skarga skierowana bezpośrednio do rady adwokackiej nie zawsze jest konieczna. Kancelarie adwokackie powinny posiadać bowiem własne procedury przyjmowania skarg.
Europejski Trybunał Praw Człowieka jest sądem międzynarodowym i jednym z organów Rady Europy. Został utworzony w celu rozpatrywania skarg za naruszenie praw i wolności człowieka określonych w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Kto zatem ma prawo do jej złożenia i jakie konieczne przesłanki muszą być przy tym spełnione? Zgodnie z art. 34 konwencji, podmiotem uprawnionym do złożenia skargi indywidualnej jest każda jednostka, grupa osób lub organizacja pozarządowa. W treści skargi muszą być odnotowane te prawa i wolności, które wnioskodawca uważa w jego przypadku za naruszone. Kiedy nasza skarga będzie mogła być rozpatrzona? Przy sporządzaniu skargi należy mieć na uwadze, że może ona być wymierzona jedynie przeciwko konkretnemu państwu. Jeżeli więc będziemy chcieli uwzględnić jako oskarżonego osobą prywatną, nasz wniosek zostanie przez Trybunał odrzucony. Musimy być również pewni, że wykorzystaliśmy wszystkie dostępne w naszym kraju środki odwoławcze. W sprawach sądowych ostateczne stanowisko sądu jest przedstawione w wyroku II instancji, od którego możliwa choć nie konieczna jest skarga kasacyjna. W sprawach administracyjnych należy odwołać się do organu II instancji a następnie do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Należy pamiętać o zachowaniu terminu. Na złożenie skargi mamy 6 miesięcy od daty wydania prawomocnego orzeczenia w sprawie przez sąd lub wydania ostatecznej decyzji. Po upływie tego terminu nie będzie już takiej możliwości. POLECAMY: E - wydanie Dziennika Gazety Prawnej Przesłanki do odrzucenia skargi Trybunał stanowczo odrzuca wszelkie skargi sporządzone przez anonimowych autorów. To, jak i niemożność wystąpienia ze skargą w imieniu osoby trzeciej ma na celu rozpatrzenie tylko takich skarg, w których tożsamość pokrzywdzonego jak i całokształt okoliczności nie budzą żadnych wątpliwości. Niedopuszczalne jest również złożenie skargi, która w kwestiach istotnych pokrywa się ze sprawą już rozpatrzoną przez Trybunał lub którą zaopiniował inny organ międzynarodowy. W uzasadnionych przypadkach Trybunał może również zwrócić uwagę na bezzasadność skargi, szczególnie gdy jej materia nie obejmuje praw i wolności zawartych w samej Konwencji. Polska uznała jurysdykcję Trybunału 1 maja 1993 roku. Nie jest więc możliwe uwzględnianie w skargach wydarzeń, które miały miejsce przed tą datą. Zobacz: Sprawy urzędowe Opisz nam swój problem i wyślij zapytanie.
ETPC wskazał, że od tego czasu Tuleya jest przedmiotem "negatywnej kampanii" w mediach, a na jego temat publikowane są obraźliwe i dyskredytujące komentarze. W informacji prasowej wskazano
CO NALEŻY WIEDZIEĆ O SKARDZE DO EUROPEJSKIEGO TRYBUNAŁU PRAW CZŁOWIEKA W STRASBURGU (W SKRÓCIE: ETPCZ) Z pewnością większość z Was niejednokrotnie spotkała się już z terminem skargi do Strasburga – do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu (ETPCz), jednak nie wszyscy posiadają wiedzę na temat tego, czym jest ów skarga, od jakich orzeczeń przysługuje, kto może ją złożyć, jakie są warunki i termin jej wniesienia, jak wygląda cała procedura i przede wszystkim czy z wniesieniem skargi do ETPCz wiążą się jakieś dodatkowe koszty i co możemy dzięki niej uzyskać. Poniższy artykuł ma przede wszystkim rozwiać wszelkie Wasze wątpliwości dotyczące ww. materii oraz uświadomić jakie prawa Wam przysługują. WIADOMOŚCI OGÓLNE O EUROPEJSKIM TRYBUNALE PRAW CZŁOWIEKA W STRASBURGUNa wstępie warto przybliżyć Państwu czym jest w ogóle ETPCz w Strasburgu. Otóż, jest on jedynym, międzynarodowym organem sądowym Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności i zastępuje w tym zakresie Europejską Komisję Praw Człowiekai Trybunał Praw zadań ETPCz w Strasburgu należy przede wszystkim orzekanie w sprawach praw człowieka zapisanych w Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności i dołączonych do niej Protokołów Dodatkowych oraz rozpatrywanie skarg obywateli 47 państw członkowskich Rady Europy, które ratyfikowały ww. Konwencję. Co jest istotne, Konwencja chroni przede wszystkim prawo do życia, nauki, rzetelnego procesu sądowego, poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, wolność wyrażania opinii, wolność myśli, sumienia i wyznania, prawo do wniesienia skutecznego środka odwoławczego, poszanowania mienia, głosowania i kandydowania w wyborach, zakaz karania bez podstawy prawnej, zniesienie kary śmierci, zakaz ponownego sądzenia lub karania, równość małżonków, ogólny zakaz kraj ratyfikował Konwencję w dniu 19 stycznia 1993 r., co oznacza, że skargę do ETPCz w Strasburgu przeciwko władzom można złożyć w sytuacji, gdy jej podstawą są działania lub zaniechania tych władz, które nastąpiły po dniu 30 kwietnia 1993 r. Należy pamiętać, że skarga do Strasburga nie może dotyczyć wydarzeń powstałych przed tą datą! PODMIOTY UPRAWNIONE DO ZŁOŻENIA SKARGI DO ETPCZ W STRASBURGUSkargę do ETPCz w Strasburgu może wnieść każda osoba, organizacja pozarządowa lub grupa jednostek, która uważa, że stała się ofiarą naruszenia jej praw przez dane państwo, zawartych w Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności i Jej Protokołach Dodatkowych. Skargę do Strasburga może również wnieść osoba, której decyzje i działania władz nie dotyczyły bezpośrednio, ale skutki wpłynęły na pogorszenie ich sytuacji. Są to najczęściej skargi wniesione przez osoby, których bliscy zginęli lub doznali obrażeń ciała na skutek działań władz publicznych. Wówczas takie osoby powołują się najczęściej na naruszenie prawa do życia lub zakazu tortur i nieludzkiego natomiast ma obowiązek powstrzymywania się od wszelkich działań utrudniających lub uniemożliwiających wniesienie skargi. Co jest istotne, skargę można wnieść zarówno samodzielnie oraz przez ustanowionego profesjonalnego pełnomocnika (adwokata czy też radcę prawnego), który dysponuje odpowiednią wiedzą i doświadczeniem. Właśnie wiedza i doświadczenie mogą okazać się kluczowe w niniejszym postępowaniu, które jest wąską, niezwykle sformalizowaną dziedziną, wymagającą ogromnej wiedzy, doświadczenia i rutyny, co jest nam w stanie zagwarantować właśnie adwokat znający niuanse i szczegółowe, a nie tylko ogólne, kryteria przyjmowania ETPCz nie można skarżyć osób fizycznych, fundacji, instytucji państwowych, ani organizacji, a jedynie państwo za jego działania lub zaniechania, w wyniku których czują się Państwo pokrzywdzeni. WARUNKI FORMALNE DO WNIESIENIA SKARGI DO zdecydowaliście się na wniesienie skargi do ETPCz w Strasburgu należy pamiętać o spełnieniu wszystkich wymaganych warunków, dotyczy to zwłaszcza osób, które postanowiły samodzielnie, bez pomocy profesjonalnego pełnomocnika, wnieść przedmiotową skargę. Co jest istotne, niespełnienie chociażby jednego z nich spowoduje uznanie skargi za niedopuszczalną, a tym samym jej odrzucenie przez ETPCz, co wiąże się dla Was z negatywnymi konsekwencjami prawnymi, przede wszystkim z utratą możliwości ubiegania się o stosowne odszkodowanie czy o zadośćuczynienie. Odradzamy jednak samodzielne działanie w tej materii, gdyż praktyka pokazuje, że najwięcej skarg odrzucanych przez Trybunał stanowią skargi sporządzone samodzielnie, bez fachowej pomocy. Oczywiście decyzja należy do Was, jednak proszę się nie dziwić w sytuacji gdy pamiętać, że postawę prawną skargi do Strasburga mogą stanowić jedynie zarzuty Skarżącego (osoby pokrzywdzonej, która wnosi skargę) dotyczące naruszenia Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności wraz z Protokołami Dodatkowymi, ratyfikowanymi przez Państwo – Stronę Konwencji. Wywlekanie w skardze do Strasburga wszystkich swoich bolączek, czy dublowanie zarzutów podnoszonych przed sądami krajowymi nikomu nie przyniesie należy zapominać, że skarga do Strasburga może dotyczyć tylko naruszeń ww. Konwencji, które miały miejsce po jej ratyfikacji przez Państwo warunkiem wniesienia skargi jest również wyczerpanie wszystkich środków odwoławczych, przewidzianych prawem wewnętrznym danego państwa, zgodnie z powszechnie uznanymi zasadami prawa Polskim systemie prawnym oznacza to, że:a) w sprawach karnych należy wnieść uprzednio apelację i kasację, jeśli przysługuje od wydanego orzeczenia,b) w sprawach cywilnych należy wnieść uprzednio apelację i skargę kasacyjną, jeśli przysługuje od wydanego orzeczenia,c) w sprawach administracyjnych należy wnieść uprzednio odwołanie do organu administracji II instancji, a następnie wnieść skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego,d) w sprawach dotyczących przewlekłości postępowania należy wnieść uprzednio skargę na przewlekłość postępowania sądowego do sądu krajowego. TERMIN WNIESIENIA SKARGI DO ETPCZ W jesteście zainteresowani wniesieniem skargi do ETPCz w Strasburgu, to należy pamiętać, że ów skarga może zostać wniesiona w terminie 6 miesięcy od daty wydania ostatecznej (prawomocnej) decyzji w sprawie. Tą konkretną datę wyznacza dzień, w którym Wy lub ustanowiony przez Was profesjonalny pełnomocnik mieliście możliwość zapoznania się z treścią ostatecznego orzeczenia. Odradzamy odkładanie złożenia skargi do Strasburga na ostatnią chwilę, ponieważ „co nagle, to po diable”, a i koszty ekspresowego opracowania skargi będą wyższe. Poza tym, im wcześniej złożysz skargę, tym szybciej dostaniesz 6 miesięcy jest to wystarczający okres, by skargę do Strasburga w pełni przygotować, czy też zasięgnąć opinii profesjonalnego pełnomocnika, który pomoże Wam ocenić szanse na pozytywne rozpatrzenie skargi lub też ją opracuje w Waszym imieniu. Warto pamiętać, że niemożliwe jest zarówno przedłużenie terminu, jak i jego przywrócenie, co w konsekwencji powoduje, że po upływie ww. terminu skarga do Strasburga nie zostanie przyjęta do rozpoznana. FORMULARZ SKARGI DO ETPCZ W do ETPCz w Strasburgu można wnieść samodzielnie oraz przez ustanowionego profesjonalnego pełnomocnika w swoim języku ojczystym, o czym była mowa wcześniej. Z pewnością jednak zastanawiali się Państwo jak wygląda wzór takiej skargi, ile stron powinna liczyć oraz, czy można ją wnieść w formie pisma odręcznego na zwykłej kartce papieru, czy też musi to być forma wszelkie Państwa wątpliwości, informuję, że skargę do Strasburga wnosimy za pośrednictwem oficjalnego formularza skargi (obecnie liczy on 13 stron), który możemy pobrać ze strony internetowej Ministerstwa do Strasburga winna zawierać przede wszystkim dane osobowe osoby Skarżącej, krótkie streszczenie stanu faktycznego, zarzuty, określenie,które z wolności i praw zagwarantowanych w Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności zostały naruszone, informację o wykorzystanych środkach prawnych, zestawienie wydanych decyzji wraz z informacją o ich treści, dacie wydania, organie, który ją podjął, uzasadnienie oraz podpis Skarżącego, ewentualnie wraz z podpisem pełnomocnika, jeżeli został ustanowiony. Sporządzenie takiej skargi wymaga ogromnej wiedzy oraz należy zapominać, że do skargi należy dołączyć kserokopie wszystkich wydanych w sprawie orzeczeń sądowych oraz wszelkie inne istotne dowody na poparcie Waszych racji. Skarga do Strasburga powinna być odpowiednio ponumerowana, jednak nie należy jej bindować, ani zszywać. KOSZTY ZWIĄZANE Z WNIESIENIEM SKARGI DO ETPCZ W osób ma przekonanie, że z wniesieniem skargi do ETPCz w Strasburgu wiążą się ogromne koszty, co w konsekwencji sprawia, że rezygnują z dochodzenia swoich praw, godząc się z niekorzystnymi dla nich wyrokami/decyzjami. Nic bardziej mylnego!Wniesienie skargi do ETPCz jest wolne od jakichkolwiek opłat. Ponosicie jedynie koszty korespondencji oraz ewentualnie honorarium pełnomocnika, jeśli zdecydujecie się go ustanowić celem opracowania skargi o występowania przed ETPCz w Strasburgu. PROCEDURA PRZED ETPC W dzieje się w sytuacji, gdy opracowana skarga do Strasburga wraz z załącznikami zostanie wniesiona do ETPCz w Strasburgu? Otóż, ETPCz po otrzymaniu skargi na początku bada ją pod kątem jej dopuszczalności, czyli spełnienia wszystkich wymogów formalnych (tzw. kryteria dopuszczalności) np. czy została wniesiona na formularzu, czy została przez Was i pełnomocnika (w razie jego ustanowienia) podpisana, czy zarzuty zostały sformułowane w sposób prawidłowy, czy jest zasadna oraz czy wyczerpane zostały wszystkie krajowe środki skarga do Strasburga nie spełnia warunków formalnych – Trybunał wydaje decyzje o niedopuszczalności skargi, od której nie ma możliwości odwołania, postanowienie jest bowiem ostateczne i nie podlega zaskarżeniu. Następnie decyzję doręcza stronie Skarżącej. Co jest istotne, ETPCz nie wskazuje przyczyn niedopuszczalności sytuacji jednak, gdy ETPCz uzna, że wszystkie kryteria dopuszczalności skargi zostały spełnione, przechodzi do badania skargi pod względem merytorycznym, a następnie przesyła skargę rządowi państwa z prośbą o ustosunkowanie się do Waszych zarzutów. Wówczas postępowanie zaczyna toczyć się w językach oficjalnych Trybunału, tj. w języku angielskim i języku francuskim, co oznacza, że możecie komunikować się z Trybunałem jedynie w ww. językach. Na tym etapie istnieje również obowiązek ustanowienia profesjonalnego pełnomocnika w osobie radcy prawnego lub adwokata, który będzie Was reprezentował przed ETPCz w sytuacji, gdy Trybunał stwierdzi naruszenie Konwencji przez Państwo – Stronę wydaje wyrok stwierdzający naruszenie Konwencji. KORZYŚCI DLA WNOSZĄCEGO SKARGĘ DO STRASBURGA W PRZYPADKU JEJ sytuacji, gdy Trybunał stwierdzi naruszenie Konwencji przez Państwo – Stronę, wydaje wyrok stwierdzający naruszenie Konwencji i przyznaje Państwu zadośćuczynienie pieniężne. Bowiem zgodnie z art. 41 Europejskiej Konwencji, w przypadku stwierdzenia przez Trybunał naruszenia przez Państwo praw gwarantowanych przez tę Konwencję, Skarżący może żądać przyznania przez Trybunał tzw. „słusznego zadośćuczynienia”, na które składa się:kwota pieniężna w walucie Euro określona indywidualnie z tytułu odszkodowania za szkodę materialną i zadośćuczynienia za straty o charakterze niematerialnym,kwota wydatków poniesionych w toku postępowania sądowego w kraju i przed Trybunałem (np. wynagrodzenie pełnomocników). Jeszcze do niedawna w formularzu skargi wnoszonym do ETPCz w Strasburgu Skarżący musiał określić wysokość słusznego odszkodowania, o jakie chce się ubiegać. Z uwagi na fakt, że roszczenia nie były brane pod uwagę na tym etapie postępowania, zrezygnowano z takiego rozwiązania. Obowiązek taki powstaje wówczas, gdy Skarżący otrzyma list informujący o zawiadomieniu rządu danego państwa o skardze. Wtedy należy przedstawić łącznie z roszczeniem o zadośćuczynienie, wszelkie dokumenty istotne dla udokumentowania wysokości roszczenia, także co do wysokości poniesionych dotychczas kosztów i tego nie zrobimy, nasze żądanie zostanie oddalone. CZY NA SKUTEK UWZGLĘDNIENIA SKARGI EUROPEJSKI TRYBUNAŁ PRAW CZŁOWIEKA W STRASBURGUKASUJE ZASKARŻONY WYROK/POSTANOWIENIE/DECYZJE?Co jest istotne, uwzględnienie skargi przez ETPCz w Strasburgu nie powoduje unieważnienia czy też uchylenia zaskarżonego wyroku, postanowienia czy decyzji właściwego sądu krajowego, gdyż ETPCz nie jest instancją odwoławczą. Możemy liczyć jedynie na „słuszne odszkodowanie”, o którym była mowa wcześniej. Ponadto, nie należy zapominać, że ETPCz w Strasburgu nie podejmuje interwencji w sprawach Skarżących w organach władzy. Jego zadaniem jest bowiem zbadanie, czy podczas postępowania trwającego w kraju doszło do naruszenia któregokolwiek z przepisów Europejskiej Konwencji Praw Człowieka lub jej Protokołów Dodatkowych. WNIESIENIE SKARGI DO ETPC SAMODZIELNIE CZY TEŻ PRZEZ USTANOWIONEGO PEŁNOMOCNIKA? KTÓRE ROZWIĄZANIE JEST KORZYSTNIEJSZE?Jeśli już zdecydowaliście się wnieść skargę do ETPCz w Strasburgu, niejednokrotnie powstaje dylemat, czy powinniście złożyć ją samodzielnie, czy też skorzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika, co będzie wiązało się z dodatkowymi decyzja będzie należała do Was, jednak z uwagi na komfort, kryteria formalne skargi do ETPCz w Strasburgu, która jest „ostatnią deską ratunku” oraz skomplikowaną procedurę do jej wniesienia najkorzystniejszym rozwiązaniem jest skorzystanie z pomocy profesjonalnego pełnomocnika (adwokata), dysponującego odpowiednią wiedzą i doświadczeniem w tego typu należy zapominać, że samo uzasadnienie skargi wymaga ogromnej znajomości prawa, nie tylko polskiego, ale również Konwencji i niuansów proceduralnych. Dlatego – szukając adwokata wyspecjalizowanego we wnoszeniu skarg do Strasburga – sprawdź na stronie internetowej prowadzonej przez niego Kancelarii, na czym się zna. Nie ma nic gorszego niż źle trafić! Tak jak z bólem zęba nie idziemy do chirurga, tak samo potrzebując wniesienia skargi do Strasburga nie powinniśmy iść do kogoś, kto się na tym nie zna. Podobnie jak nie ma lekarzy, którzy leczą ze wszystkich chorób, nie ma także adwokatów, którzy znają wszystkie dziedziny że fachowiec od wszystkiego, to tak naprawdę fachowiec od niczego! CZY JEST SENS SKŁADANIA SKARGI DO STRASBURGA, JEŚLI SIĘ PRZEGRAŁO PRZED SĄDAMI POLSKIMI?Jeśli czujecie się pokrzywdzeni i uważacie, że Wasze prawa i wolności gwarantowane przez Europejską Konwencję Praw Człowieka zostały naruszone przez Państwo – Stronę najkorzystniejszym rozwiązaniem jest skontaktowanie się z profesjonalnym adwokatem, doświadczonym w tej materii, który dzięki wieloletniej wiedzy i doświadczeniu oceni, czy warto składać skargę do ETPCz w Strasburgu. Taka skarga jest wolna od jakichkolwiek opłat, co jest dodatkowym atutem. Wielu ludzi, przegrywając sprawę przed sądami polskimi, poddaje się i rezygnuje z jej wniesienia, gdyż uważa, że składanie skargi nie ma potem przez całe lata, nawet do końca życia, takie osoby zastanawiają się, co by było gdyby jednak zawalczyły i żałują, że nie walczyły do końca. Skoro przeszedłeś przez wszystkie szczeble krajowe, to znaczy, że ta sprawa jest dla Ciebie naprawdę ważna i szczególna. Otóż, nie ma sensu się wahać, gdyż nic nie stracisz, a możesz jedynie zyskać. Jak mawiają: Kto nie ryzykuje, ten nie pije szampana. JAK DŁUGO SIĘ CZEKA NA PIERWSZĄ DECYZJĘ ETPCZ W STRASBURGU?Należy liczyć się z tym, że postępowanie przed ETPCz w Strasburgu trwa zazwyczaj kilka lat, za wyjątkiem spraw o charakterze powtarzalnym oraz takich, których stopień skomplikowania nie jest wysoki, a istnieje w tej materii ugruntowane i ujednolicone orzecznictwo skargi jest również uzależnione od obłożenia ETPCz nowymi skargami, których ilość z roku na rok wzrasta, co powoduje, że ciężko jest sprecyzować dokładny okres rozpatrzenia skargi. Musicie zatem uzbroić się w cierpliwość i czekać na ostateczne rozstrzygnięcie ETPCz w Strasburgu. KTO JEST DRUGĄ STRONĄ W SPORZE PRZED ETPCZ W STRASBURGU?Drugą stroną w sporze przed ETPCz w Strasburgu jest zawsze Państwo – Strona Konwencji, które dopuściło się działania lub zaniechania i przeciwko któremu jest wniesiona skarga. Status stron jest w postępowaniu jednakowy, jednakże w praktyce wygląda to w ten sposób, że Państwo korzysta ze znacznej przewagi o charakterze faktycznym, co wynika z tego, że ma do dyspozycji środki materialne i ludzkie, przekraczające zasoby i możliwości każdego przeciętnego człowieka. Również z tego powodu warto poważnie zastanowić się nad skorzystaniem z usług profesjonalnego adwokata. CZY JEST SZANSA NA ZWROT KOSZTÓW,PONIESIONYCH NA OPRACOWANIE SKARGI DO ETPCZ W STRASBURGU?Zgodnie z art. 41 Europejskiej Konwencji, w przypadku stwierdzenia przez Trybunał naruszenia przez Państwo praw gwarantowanych przez tę Konwencję, Skarżący może żądać przyznania przez Trybunał tzw. „słusznego zadośćuczynienia”, na które składa się kwota pieniężna z tytułu odszkodowania i zadośćuczynienia oraz wydatków poniesionych w toku postępowania sądowego w kraju i przed Trybunałem, w tym kosztów poniesionych na opracowanie skargi do zatem realna szansa odzyskania przez Was wszystkich poniesionych dotychczas kosztów i wydatków, pod warunkiem, że będą odpowiednio udokumentowane. Warto zatem pamiętać, by gromadzić wszelkiego rodzaju dowody, rachunki, faktury na okoliczność poniesionych przez Was kosztów (przede wszystkim faktury, dotyczące wynagrodzenia ustanowionych pełnomocników), gdyż mogą one zostać zwrócone, w sytuacji gdy Trybunał uzna, że były one rzeczywiście poniesione, konieczne i w rozsądnej wysokości, a także że ich poniesienie wiązało się ze stwierdzonymi w wyroku naruszeniami Konwencji. NAJCZĘSTSZE PRZYCZYNY ODRZUCANIA DUŻEJ ILOŚCI SKARG PRZEZ ETPCZ W błędem Skarżących, którzy nie mają odpowiedniej wiedzy i doświadczenia, jest samodzielne wnoszenie skarg do ETPCz w Strasburgu, gdzie poszkodowani głównie piszą o swojej krzywdzie lub notorycznie powielają treść pism składanych przed sądami polskimi, a sędziowie w Strasburgu bardzo tego nie lubią i są wręcz wyczuleni na tym jest istotne, skarga do ETPCz w Strasburgu powinna przede wszystkim spełniać warunki formalne, a nadto być konkretna, rzeczowa i profesjonalna. Powinna wskazywać, jakie przepisy Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności wraz z Protokołami Dodatkowymi zostały naruszone, w jaki sposób i przytoczenie orzecznictwa ETPCz w Strasburgu albo Komentarzy do Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (oraz Protokołów Dodatkowych) w podobnych przypadkach. Przygotowanie takiej skargi wymaga najwyższego prawniczego kunsztu i wieloletniego doświadczenia nie tylko w sporządzaniu tego typu spraw, ale także w funkcjonowaniu ETPCz w Strasburgu i obowiązujących tam zasad. Powierzenie opracowania skargi i występowania przed ETPCz w Strasburgu profesjonaliście zwiększa Twoją szansę na pozytywne rozpatrzenie skargi!Adwokat dr Iwona Zielinko
ETPC. Podstawowe informacje o Europejskim Trybunale Praw Człowieka i Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Aktualności. Podstawowe informacje dotyczące składania skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
Co trzeba wiedzi8eć o pisaniu skarg do ETPCz W dobie ograniczenia skuteczności krajowych mechanizmów ochrony praw człowieka (a w szczególności podważenia niezależności Trybunału Konstytucyjnego) mechanizmy międzynarodowe nabierają specjalnego znaczenia. Celem warsztatu było przekazanie praktycznej wiedzy na temat postępowania przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka, w tym przygotowywania skarg, które mogą zakończyć się dla skarżących pomyślnie. W panelu wzięli udział: Adw. Monika Gąsiorowska – adwokatka specjalizująca się w swojej praktyce w skargach do ETPC R. pr. Magda Mierzewska-Krzyżanowska – wieloletni prawnik w Kancelarii ETPC W czasie panelu dawano wskazówki, jak napisać skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Należy bardzo przywiązywać uwagę do technicznego aspektu pisania skargi. W tej chwili formularz jest w pdf. Należy go ściągnąć ze strony internetowej Wszelkie myślenie o przygotowaniu skargi bez wstępnej konsultacji tej strony nie ma sensu. Mecenas Gąsiorowska: „Uczulam państwa, że parę dni temu formularz znowu uległ zmianie. Dlatego zawsze, jeżeli piszecie skargę, to należy ściągać formularz ze strony Trybunału”. Od 2014 r. warunki formalne uległy obostrzeniu w ten sposób, że postępowanie w Strasburgu inicjuje złożenie formularza skargi. Na stronie Trybunału znajduje się szereg praktycznych informacji, jak wypełnić skargę, co zrobić, gdy skarga dotyczy kilku osób. Należy pamiętać o ponumerowaniu kartek, załączników. Wszystkie dokumenty muszą być czytelnie skopiowane. Wszystkie dokumenty muszą być kompletne. Brak dokumentu, przeoczenie skutkuje odrzuceniem skargi, a wysłane dokumenty nie zostaną zwrócone. Zasada przyświecająca Trybunałowi: do zapoznania się z istotą – całością sprawy powinien wystarczyć formularz i załączniki. Najistotniejszą częścią jest opis stanu faktycznego – kto i jakie władze publiczne wydały jakie orzeczenia, które zdaniem skarżącego są dla niego niekorzystne i czynią z niego ofiarę praw człowieka. Najpierw opisujemy fakty. Nie wskazujemy jakie uczucia nami targają, co myślimy o tych orzeczeniach. Krótko przedstawiamy, co się wydarzyło – wyrok, orzeczenie o takiej a takiej treści. Stan faktyczny można uzupełnić na dodatkowych stronach – nie więcej niż 20. Na tym etapie nie trzeba być reprezentowanym przez pełnomocnika, ale jeśli reprezentuje nas pełnomocnik to powinno się wypełnić część dotyczącą udzielenia pełnomocnictwa w formularzu. Wskazanie maila powoduje, że otrzymamy wiadomość tą drogą – trzeba będzie założyć specjalne konto, na którym nastąpi wymiana korespondencji elektronicznej. Należy wskazać państwo, przeciwko któremu się występuje - „zaniedbanie postawienia ptaka w odpowiedniej rubryce pociąga za sobą nierozpoznanie skargi”. Należy być konkretnym – nie przymiotniki i uczucia, tylko konkretnie – co mamy do zarzucenia. Przedstawiamy artykuł Konwencji wraz z krótkim uzasadnieniem. Można postawić tylko te zarzuty, które były już stawiane w postępowaniu krajowym. Nie chodzi o przepis Konwencji, ale o treść zarzutu. Może to wyglądać następująco: „Ja uważam, że orzeczenie wydane przez władze publiczne naruszyło moje prawo do poszanowania życia prywatnego, bo sąd ograniczył moje prawa rodzicielskie w sposób zbyt daleko idący… Naruszyło moje prawa do mienia, bo uważam, że należy mi się zwrot własności mojego dziadka, a władze tego nie chcą zrobić…” Należy wskazać w jaki sposób państwo mnie skrzywdziło. Skarga nie odnosi się do abstrakcyjnych sytuacji, gdy nie jesteśmy bezpośrednio dotknięci skutkami tej normy. Możemy skarżyć się tylko w sytuacji, gdy jesteśmy bezpośrednio zagrożeni. Żeby skargę w ogóle można było złożyć, trzeba być ofiarą naruszenia, a zanim wniesie się skargę należy wykorzystać wszystkie środki odwoławcze w kraju. Warto pamiętać: złożenie wniosku do RPO o kasację nie przerywa biegu terminu do złożenia skargi do Strasburga. Jeżeli natomiast Rzecznik złoży kasację a Sąd Najwyższy ją rozpozna, to termin biegnie od orzeczenia SN. Formułując zarzuty konieczne jest wskazanie wykorzystanych środków odwoławczych wraz z datą ostatecznych orzeczeń. Od każdego zarzutu czas biegnie odmiennie w zależności od sytuacji. Np. postępowania wpadkowe (zabezpieczające, dotyczące tymczasowego aresztowania) – wówczas termin biegnie od każdej prawomocnej decyzji w tym zakresie. Może się zdarzyć, że pójdziemy do sądu cywilnego, który stwierdzi, że nie jest właściwy z uwagi na to, że jest to sprawa administracyjna, a sądy administracyjne stwierdzą, że to nie leży w ich właściwości. Jeżeli żaden z sądów nie będzie chciał naszej sprawy rozpoznać, istotne jest również żeby uzyskać orzeczenie negatywne, z którym będzie można pójść do Strasburga. W rubryce uwagi dotyczące skargi – można wskazać, że dany dokument nie jest dostępny. Istotne jest wskazanie adresata korespondencji. Skarga nie podlega żadnym opłatom. Istotne jest zapoznanie się z techniką sporządzenia tej skargi. Zasadniczo zwyczajna kserokopia orzeczenia sądu wystarczy. Nie musi być przez nikogo poświadczana. Jeżeli nasza skarga zostanie odrzucona, otrzymamy decyzję jednego sędziego ETPC w tym zakresie wraz z podaniem przyczyny odrzucenia skargi. Jeżeli okazuje się, że mamy jeszcze jakiś środek odwoławczy, to należy go wykorzystać i jeszcze raz spróbować złożyć skargę do ETPC. Mecenas Gąsiorowska wskazała, że „Konwencja jest żywym instrumentem – jest interpretowana z duchem zmian, które zachodzą w społeczeństwie. Przykładem jest ochrona środowiska. W Konwencji nie ma na ten temat słowa. Jednakże w niektórych wypadkach Konwencja może nam pomóc chronić środowisko”. Odrzucenie skargi kasacyjnej z powodu błędów formalnych oznacza niewykorzystanie środków krajowych zgodnie z przepisami. Trybunał w Strasburgu wysłał sygnał w sprawie Solska i Rybicka przeciwko Polsce (dot. ekshumacji) , nie wdając się w rozważania co do skuteczności skargi konstytucyjnej – wskazał jedynie, że nie miała znaczenia, gdyż ekshumacje i tak byłyby wykonywane niezależnie od zawisłości sprawy przed TK. Mecenas Mierzewska radziła: „Z ostrożności róbmy tak jakby skarga konstytucyjna była normalnym środkiem a TK normalnym sądem konstytucyjnym”. Prowadzące instruowały: jak poruszać się po wyszukiwarce wyroków – HUDOC. Jak szukać wyroków w języku polskim? Można także wykorzystać? Gdzie szukać informacji zbiorczej zagadnieniowo? Na stronie Trybunału jest tekst samej Konwencji oraz Regulamin Trybunału. Największa publiczność na rozprawie ETPC w Strasburgu była kiedy jedną ze stron reprezentowała żona George’a Clooneya – Amal Clooney. Z sali padały pytania: Czy zastępstwo prawne jest obowiązkowe? Zastępstwo prawne jest obowiązkowe od momentu komunikacji skargi polskiemu rządowi przez Trybunał. Trybunał wstępnie widzi w sprawie jakiś problem – zadaje sobie pytanie, czy prawa strony nie zostały naruszone. Komunikacja polega na tym, że zadaje rządowi kilka konkretnych pytań co do naruszenia praw strony. Rząd składa odpowiedź zwaną obserwacjami. Odpowiedź na obserwacje rządu musi być złożona przez fachowego przedstawiciela – adwokata albo radcę prawnego. Na stronie NRA i KIRP jest zakładka z listą adwokatów specjalizujących się w skargach do ETPC. W jakim języku toczy się komunikacja z Trybunałem? Komunikacja z Trybunałem toczy się po angielsku lub francusku. Jeśli Trybunał pisze do nas po francusku, możemy odpisać po angielsku. Czy możemy wnosić o utajnienie naszych danych? Jeżeli nie chcemy, żeby nazwisko skarżącego było publiczne, trzeba wnieść o anonimizację sprawy wraz z uzasadnieniem. Dzieje się tak najczęściej we wszystkich sprawach z zakresu prawa rodzinnego. Czy i kiedy możemy ubiegać się o pomoc prawną z urzędu? Istnieje również możliwość ubiegania się o pomoc prawną, gdy się wykaże, że się nie ma środków na pomoc prawnika – poświadczona przez urząd skarbowy deklaracja. Nie ma możliwości ubiegania się o pomoc prawną z urzędu przed komunikacją skargi. Czy Trybunał wydaje zarządzenia tymczasowe? Robi to bardzo rzadko i tylko w wyjątkowych sytuacjach. Sprawa rumuńska: zamrożone zarodki oddane do przychodni. Władze w nocy przejęły te zarodki. ETPC wydał wówczas zarządzenie tymczasowe. ETPC nie wydaje co do zasady zarządzeń tymczasowych w sprawie aresztów. Czy Rzecznik Praw Obywatelskich może wystąpić do ETPC? Rzecznik Praw Obywatelskich nie ma możliwości wystąpienia do ETPC. Jak wykorzystywać sprawy wydawane przeciwko innym państwom – jak je wykorzystać w sprawie polskiej? Konwencja w Polsce obowiązuje od 25 lat. Jest częścią krajowego porządku prawnego. Sądy wykazują rozmaitą wrażliwość na jej obowiązywanie. Standard strasburski technicznie jest wiążący między państwem a stroną, co nie stoi na przeszkodzie temu, żeby się na niego powoływać, bo Trybunał wskazuje w jaki sposób należy interpretować Konwencję. Otrzymałem decyzję o niedopuszczalności skargi do ETPC kompletnie bez żadnego uzasadnienia. Kiedyś rzeczywiście ETPC nie uzasadniał swoich decyzji. Teraz to się zmieniło i w decyzji uzyskamy odpowiedź o przyczynie niedopuszczalności. Czy decyzja o niedopuszczalności jest po polsku? Tak. Do czego służy elektroniczne konto? Jeżeli Trybunał będzie chciał bliżej zbadać, może dokonać elektronicznej komunikacji i wyśle informacje na email skarżącego informując jak założyć specjalne konto. Dokumenty idą co najmniej kilka dni. Dużo szybciej jest wysłać email, np. o przedłużenie czasu do złożenia odpowiedzi na komunikację. Czy Trybunał może zlecić sądowi polskiemu żeby rozpatrywał poprawnie sprawę? Trybunał jest zarzucony sprawami, ale filtrem dopuszczalności jest tylko kryterium dopuszczalności. Trybunał nie może powiedzieć sądowi polskiemu jak należy rozpatrywać sprawę, bo najpierw należy wyczerpać środki krajowe. Wyjątkiem jest skarga na przewlekłość postępowania. Jak cytować orzeczenia w języku obcym? Można samemu przetłumaczyć. Wskazujemy tytuł i datę orzeczenia oraz cytujemy istotny fragment w naszym tłumaczeniu [MM].
Nowy formularz pełnomocnictwa dla skargi do ETPCz (POL – 2016/1) Wszystkich, zwracających się do nas z pytaniem o to na jakim druku powinno być złożone pełnomocnictwo do wniesionej uprzednio skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu, informujemy, iż od 2016 r. obowiązuje nowy formularz pełnomocnictwa oznaczony symbolem POL – 2016/1.
Information in Polish W jaki sposób prawidłowo złożyć skargę Jeśli zdecydują się Państwo na złożenie skargi do Trybunału, należy się upewnić, że skarga spełnia wymogi art. 47 Regulaminu Trybunału, który określa jakie informacje i dokumenty muszą być przedstawione. Niedopełnienie któregokolwiek z wymogów określonych w art. 47 §§ 1 i 2 będzie skutkowało tym, że skarga nie zostanie rozpatrzona przez Trybunał. Konieczne jest więc prawidłowe wypełnienie wszystkich pól formularza skargi. Artykuł 47 Wszczęcie procedury (wersja angielska) Skarga spełniająca wymagania wskazane w art. 47 będzie rozpatrzona przez Trybunał; nie oznacza to jednak, że zostanie ona uznana za dopuszczalną. Ochrona danych (wyłącznie po angielsku) Wniesienie skargi do Trybunału Formularz skargi należy pobrać ze strony, wypełnić, wydrukować i wysłać pocztą na adres Trybunału, dołączając niezbędne dokumenty. Żaden inny typ formularza nie zostanie zaakceptowany. Proszę zapoznać się z poniższymi dokumentami, które pomogą Państwu poprawnie wypełnić formularz skargi. Formularz skargi Treść Information in Polish W jaki sposób prawidłowo złożyć skargę Wniesienie skargi do Trybunału Postępowanie przed ETPCZ Etap postępowania skargi Przydatne dokumenty Zastosowanie środka tymczasowego Przydatne linki Protokół nr 15 do Konwencji skraca z 6 do 4 miesięcy termin na wniesienie skargi do Trybunału, biegnący od dnia wydania ostatecznego orzeczenia w krajowym porządku prawnym w kontekście wymogu wyczerpania krajowych środków odwoławczych. Nowy czteromiesięczny termin obowiązuje od dnia 1 lutego 2022 r. Ma on zastosowanie wyłącznie do skarg, w których ostateczne orzeczenie krajowe zostało wydane w dniu 1 lutego 2022 r. albo po tej dacie. Zmiana terminu została przyjęta przez wszystkie 47 państw członkowskich Rady Europy. Postępowanie przed ETPCZ Zbiór informacji i dokumentów przeznaczonych dla osób, których skarga jest zawisła przed Trybunałem. Informacje Etap postępowania skargi Wyszukiwarka Trybunału SOP (État de la procédure/State of proceedings/ Etap postępowania) pozwala każdemu sprawdzić na jakim etapie postępowania znajduje się dana skarga. Wyszukaj skargę Przydatne dokumenty Teksty oficjalne Pytania i Odpowiedzi Dział Pytania i odpowiedzi jest skierowany do osób zainteresowanych złożeniem skargi do Trybunału. Pytania i Odpowiedzi Moja skarga do ETPC Niniejsza broszura opisująca kolejne etapy postępowania przed Trybunałem, ma za zadanie dostarczyć Państwu odpowiedzi na ewentualne pytania pojawiające się po wysłaniu skargi do Trybunału. Moja skarga do Trybunału – Jak należy ją złożyć I jakie będą jej dalsze losy Informacja na temat kryteriów dopuszczalności skargi Praktyczny przewodnik po kryteriach dopuszczalności skargi jest skierowany głównie do prawników wnoszących skargę w imieniu skarżących. Przedstawia warunki, które skarga musi spełnić aby mogła być merytorycznie rozpoznana przez Trybunał. Informacja na temat kryteriów dopuszczalności skargi Wykres Wykres obrazuje kolejne etapy rozpoznawania skargi, w zależności od składu, do którego zostanie przydzielona. Wykres uproszczony Film informujący jak złożyć skargę do Trybunału Niniejszy film stanowi instrukcję jak należy wypełnić formularz skargi aby została ona przyjęta przez Trybunał do rozpoznania. Proszę zauważyć, że chociaż niniejszy film odpowiednio odzwierciedla istotne zagadnienia związane z wniesieniem skargi, niektóre informacje muszą być uaktualnione zgodnie z ostatnimi dokumentami źródłowymi. Film “Jak prawidłowo złożyć skargę do Trybunału” Jak wypełnić formularz skargi? Film na temat warunków dopuszczalności Niniejszy film przedstawia najważniejsze warunki, które muszą być spełnione przy wnoszeniu skargi do Trybunału. Film na temat warunków dopuszczalności Film o Europejskim Trybunale Praw Człowieka Niniejszy film, skierowany do szerokiej publiczności, opisuje funkcjonowanie Trybunału, przypomina, jakim wyzwaniom musi on stawić czoła oraz pokazuje zakres jego działalności na przykładach konkretnych spraw. Film Zastosowanie środka tymczasowego Czym jest środek tymczasowy? Po otrzymaniu skargi, na czas jej rozpatrywania, Trybunał może zdecydować o konieczności podjęcia przez Państwo pewnych środków tymczasowych. Zazwyczaj polega to na wezwaniu Państwa do powstrzymania się od podejmowania działań, na przykład przekazania osoby do kraju jego pochodzenia, jeżeli istnieje przypuszczenie, że będzie ona narażona na ryzyko śmierci lub tortur. Instrukcja jak należy złożyć wniosek o zastosowanie środka tymczasowego Informacja ogólna (wersja angielska) Informacje praktyczne Decyzja o zastosowaniu środka tymczasowego jest podejmowana przez Trybunał jedynie ściśle określonych przypadkach, w których występuje ryzyko poważnego pogwałcenia Konwencji. Znaczna ilość wniosków o zastosowanie środka tymczasowego jest składana w przypadkach niezgodnych z wymogami i jest z tego powodu odrzucana Przydatne linki
6 Wyr. ETPC z 18.1.1978 r. w sprawie I rlandia v. Zjednoczone K rólestwo, skarga N r 5310/71, § 239 i n. Odnośnie do celów, któ re z założenia miały realizować skargi międzypaństwowe
SKARGA DO ETPCz - OSTATNI KROK W WALCE O SPRAWIEDLIWOŚĆ informacja prawna 3 marca 2022 Koleżanki i Koledzy, Niestety z przykrością obserwujemy przypadki coraz częstszego wydawania przez sądy apelacyjne negatywnych dla odwołujących się wyroków. Nawiązując do Komunikatu Komisji Prawnej Federacji z dnia 8 lutego 2022 roku „CZY SPRAWA PRZEGRANA W APELACJI TO JUŻ KONIEC?”, w którym między innymi wskazujemy na możliwość dalszej walki o swoje prawa przed Sądem Najwyższym poprzez wniesienie skargi kasacyjnej, dziś przekazujemy Wam do swobodnego dysponowania przez Was samych bądź Waszych pełnomocników wzór skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu (ETPC). Wiemy, że wiele osób, które przegrały w sądach apelacyjnych już wniosło albo nosi się z zamiarem wniesienia skarg kasacyjnych do Sądu Najwyższego a następnie skarg do ETPC. Nie wiemy kiedy i jakie wyroki zapadną w ich sprawach na skutek kasacji. Nie mniej jednak, biorąc pod uwagę możliwość przegrania tych spraw przed Sądem Najwyższym bądź odrzucenia kasacji jako niedopuszczalnej a także uwzględniając potrzebę represjonowanych wyjścia ze skargą ponad krajowy wymiar sprawiedliwości, publikujemy pakiet dokumentów ułatwiających każdemu samodzielnie bądź z udziałem pełnomocnika wniesienie poprawnie sporządzonej skargi do ETPC (Wzór skargi jak i komentarz do niego został opracowany przez eksperta we współpracy z Komisją Prawną Federacji). Poniżej publikujemy pakiet czterech dokumentów: 1. Wzór skargi sporządzony na opracowanym przez ETPC specjalnym formularzu. Wzór uwzględnia w zasadzie wszelkie hipotetyczne sytuacje skarżących i umożliwia wybranie z niego tych, które pasują do sytuacji piszącego skargę. Wzór skargi jest edytowalny, co pozwala na przenoszenie adekwatnych fragmentów do sporządzanej przez siebie skargi, zmianę i uzupełnianie jej do swojej sytuacji zawodowej czy osobistej, itp. - tutaj 2. Komentarz do wzoru skargi wyjaśniający bardzo szczegółowo poszczególne jej części. Rekomendujemy bardzo dokładne zapoznanie się z tym komentarzem, albowiem wyjaśnia on wszelkie zawiłości związane ze skargą i w sposób praktyczny ułatwia właściwe jej sporządzenie - tutaj 3. Niewypełniony, edytowalny formularz skargi w języku polskim (opracowany przez ETPC), który trzeba wypełnić zgodnie z ww. wzorem oraz komentarzem do niego - tutaj 4. Instrukcja, jak wypełniać formularz, która poszerza wiedzę nt. skargi opracowana w języku polskim przez ETPC - tutaj Mamy nadzieję, że opublikowane dokumenty pozwolą na samodzielne, ewentualnie z pomocą rodziny bądź znajomych, poprawne sporządzenie skargi. Na tym etapie wniesienia skargi do ETPC nie musi bowiem występować profesjonalny pełnomocnik. Rekomendujemy także, aby z opublikowanymi materiałami zapoznali się wszyscy, których sprawy toczą się w sądach, albowiem pewne kwestie, które znajdują się w skardze do ETPC, dobrze jest podnosić już na wcześniejszych etapach procesu. Jak zwykle na pytania i wątpliwości dotyczące tej problematyki postaramy się odpowiadać pod adresem e-mail @ Komisja Prawna FSSM RP ________________________________ UWAGA! Pliki z pkt 1 - 3 mogą się nie otwierać w przeglądarkach. Należy je pobrać na komputer i dopiero wtedy otworzyć. Wróć
4RmTV9s. 337 224 481 394 35 487 392 81 13
skarga do etpc wzór
